O technologiach budowy domów jednorodzinnych, w tym technologiach szkieletowych, napisano już opasłe tomy. Z reguły są to opracowania bardzo szczegółowe. Być może jednak zanim zaczniemy rozważać wpływ rodzaju i grubości zaprawy na parametry muru - warto przyjrzeć się sprawie bardziej ogólnie i porównać nawet nie tyle rodzaje materiałów - co całe technologie.
Rzecz jest w wypadku niewielkich budynków mieszkalnych dość prosta, bo technologie są w zasadzie dwie: ciężka, czyli murowa (czasem zwana także tradycyjną), oraz lekka, czyli technologia szkieletowa. Określenie “technologia tradycyjna” może być nieco mylące, bo sugeruje że technologie lekkie są tu nowością i awangardą. Tymczasem znany z wielu zabytkowych budynków tzw “mur pruski” nie jest niczym innym jak właśnie szkieletem drewnianym.
Pozostawmy jednak kwestie historyczne. Dla współczesnych inwestorów znacznie istotniejsza jest teraźniejszość, a głównie kwestie technologii i fizyki budowli. Do tych drugich należy oczywiście izolacyjność termiczna, ale także akustyka i pojemność cieplna. Te pierwsze to czas budowy i stopień jej skomplikowania.
TECHNOLOGIE MUROWE
Zacznijmy od techniki. W technologiach murowych, w odróżnieniu od technologii szkieletowych, niezależnie od używanych do wznoszenia ścian i stropów materiałów, przeważają technologie mokre. Oznacza to po pierwsze konieczność zaangażowania sporej ilości ciężkiego sprzętu, a po drugie dość długi czas wznoszenia przegród i osiągania przez nie pełnej wytrzymałości. Wiąże się to również z pozostaniem w nich tzw. wilgoci technologicznej. To z kolei oznacza między innymi, że przez kilka sezonów grzewczych ściany będą schnąć, co wpłynie chociażby na ich izolacyjność termiczną. Nie ma to większego znaczenia dla ścian warstwowych, w których izolacja termiczna jest wykonana jako osobna warstwa. Jednak dla ścian jednowarstwowych, w których struktura nośna jest jednocześnie izolacją termiczną - wiąże się to z czasowym obniżeniem izolacyjności. Wszystkie te przegrody są jednak względnie jednorodne pod względem parametrów fizycznych (nieco mniejszą jednorodnością charakteryzują się ściany z pustaków, ale na użytek tego tekstu możemy tak drobne różnice pominąć). Charakteryzują się także niewielkim stopniem skomplikowania.
TECHNOLOGIE SZKIELETOWE
Z kolei w technologiach szkieletowych sprawa ma się nieco inaczej. Wznoszone z lekkich elementów i bez udziału mokrych technologii (wyłączając oczywiście fundamentowanie, niemal jednakowe niezależnie od wybranych materiałów ściennych i stropowych) przegrody nie wymagają ciężkiego sprzętu, wznoszone są bardzo szybko i od razu osiągają pełną wytrzymałość.
Dodać należy jedną jeszcze niezwykle istotną rzecz: we współczesnych technologiach szkieletowych dominuje prefabrykacja. Oznacza to, że całe konstrukcyjne segmenty budynku wykonywane są w halach montażowych, w sterylnych, niemal laboratoryjnych warunkach i z wygodnym dostępem do każdego złącza. Upraszcza to oczywiście montaż, ale też umożliwia skuteczną kontrolę i eliminację ewentualnych błędów. Przygotowanie elementów w technologii szkieletowej charakteryzuje więc precyzja nieosiągalna przy wznoszeniu przegród w technologiach murowych. Samo wznoszenie budynku w technologach szkieletowych kolei trwa więc niezwykle krótko, ograniczając się jedynie do ustawienia i połączenia wcześniej przygotowanych, stosunkowo lekkich segmentów. Unikamy przy tym niebezpieczeństw związanych na przykład z utrudnionym dojazdem na plac budowy czy też jego bardzo małą powierzchnią utrudniającą manewrowanie ciężkim sprzętem. Technologie szkieletowe nie zawierają także wilgoci technologicznej - wszystkie parametry fizyczne mają więc swoją docelową wartość natychmiast po wybudowaniu. Cała operacja trwa przy tym mniej więcej 3 do 5 dni. Ogromną zaletą jest także łatwość prowadzenia w ścianach wszystkich niezbędnych instalacji, a także dość swobodny dostęp do nich na każdym etapie użytkowania budynków. Duży w tym udział technologii suchej zabudowy pozwalających szybko i precyzyjnie wykończyć ich powierzchnie.
PRZEWAGA TECHNOLOGII SZKIELETOWYCH
Na razie więc szkielet w porównaniu z technologiami murowymi wypada doskonale i można zacząć się zastanawiać, dlaczego jeszcze ich nie wyparł. Odpowiedź jest dość prosta: konstrukcje oparte o technologie szkieletowe są ekonomicznie uzasadnione przy stosunkowo prostych układach konstrukcyjnych i ograniczonych rozpiętościach. Jednocześnie przegrody takie są niejednorodne - warstwa izolacji termicznej jest znacznie mniejsza tam, gdzie występują elementy konstrukcyjne.
PARAMETRY FIZYCZNE TECHNOLOGII SZKIELETOWEJ
Tak oto niepostrzeżenie przeszliśmy do parametrów fizycznych technicznych, o których więcej przeczytasz w artykule Fizyka budynków w technologii szkieletowej. Pierwszym i najpopularniejszym jest oczywiście wspominana już izolacyjność termiczna. Tu ukazuje się jedna z największych zalet technologii szkieletowych. Uzyskanie takiej samej wartości współczynnika U wymaga od nich znacznie mniejszej grubości ściany. O ile w wypadku technologii murowanych ściany zewnętrzne nierzadko przekraczają 50cm, o tyle przegrody w konstrukcji szkieletowej z reguły nie przekroczą 30cm. Stanowią również doskonałą izolację dla dźwięków powietrznych – najczęściej lepszą niż w wypadku murów. Znacznie gorzej wygląda sprawa z tłumieniem dźwięków udarowych, do którego po prostu potrzebna jest masa - a tej ściany w konstrukcji szkieletowej zwyczajnie nie mają. Ten sam brak masy skutkuje również znacznie gorszą pojemnością cieplną przegród. Oznacza to, że mikroklimat wewnątrz budynku wniesionego w systemie szkieletowym będzie znacznie bardziej dynamiczny. Może to być zarówno wadą, jak i zaletą. Z jednej strony bowiem taki budynek będzie się znacznie szybciej nagrzewał i wychładzał, z drugiej jednak - będzie znacznie łatwiejszy do sterowania temperaturą.
Jak więc widać - trudno jest mówić o wadach i zaletach poszczególnych technologii. Jest to raczej szereg cech z których świadomy inwestor powinien zdawać sobie sprawę wybierając optymalny dla siebie system.